Op dit moment staat Nederland voor een grote verstedelijkingsopgave. Onze stedelijke gebieden zijn voortdurend in ontwikkeling, gedreven door bevolkingsgroei, technologische vooruitgang en diverse andere factoren.  Naast dat er steeds meer mensen naar de stad toe trekken, en er een aanzienlijk woningtekort is, spelen ook andere maatschappelijke en ruimtelijke opgaven een rol. Denk aan de energietransitie, mobiliteitstransitie, en klimaatverandering en –adaptatie. Deze opgaven zijn met elkaar verweven en zullen Nederland ingrijpend veranderen. De in het verleden bedachte systemen, die ons voorheen ondersteunden en van dienst waren, lopen met de huidige opgaven op meerdere vlakken tegelijk vast en vragen om een transformatie op het gebied van regelgeving, infrastructuur, sociale normen en gedrag. Inspanning en lange adem is vereist om de noodzakelijke systeemveranderingen, ook wel aangeduid als transities, te realiseren.

Hoe zorgen we dat we nu én in de toekomst een fijne leefomgeving voor iedereen kunnen waarborgen? In dit artikel zoomen we in op noodzakelijke aandachtsgebieden om duurzame transities te realiseren.

Welke aandachtsgebieden zien wij?

Technologische innovaties

Allereerst spelen technologische innovaties een essentiële rol in het verbeterproces rondom stedelijke transformaties. De toepassing van slimme technologieën en data-analyse stelt stedelijke gebieden in staat zich aan te passen aan de behoeften van inwoners, bedrijven en de natuur. Dit resulteert in een veerkrachtigere en inclusievere omgeving.

Een concreet voorbeeld hiervan is de mobiliteitstransitie binnen de gemeente Rotterdam, waar Emma Arntz als Young Professional vanuit Jelmer actief betrokken was binnen de afdeling Mobiliteit:

“Gedreven door verstedelijking en klimaatverandering, richt de gemeente Rotterdam zich op duurzame mobiliteit, waarbij er wordt ingezet op deelmobiliteit. Met een data-gedreven aanpak streeft de gemeente naar efficiënt ruimtegebruik om de stad leefbaar en bereikbaar te houden. Samen met het Rijk, andere gemeenten en mobiliteitsaanbieders werkt Rotterdam aan de realisatie van mobiliteitshubs. Ik was binnen de gemeente onder meer betrokken bij de monitoring en evaluatie, met als doel om aan de hand van real-time data de gebruikers van deelmobiliteit naar locaties met voldoende parkeergelegenheid te leiden.”

Data vormt een vertrekpunt om opgaven te analyseren en aan te pakken. Middels data kan inzicht worden verkregen in mogelijke knelpunten. Met deze kennis kan vervolgens gericht gestuurd worden op gestelde ambities. Op het gebied van technologische innovaties en het gebruik van data valt echter nog veel te winnen.  We zien vaak dat data en/of technologie nog niet geïntegreerd wordt om stedelijke opgaven aan te pakken.

Integrale aanpak

Domein overstijging    

Een domein overstijgende, integrale aanpak om duurzame transities in werking te zetten is noodzakelijk. De economie, samenleving, technologieën en de natuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de afgelopen jaren zijn ruimtelijke ordeningskwesties onbedoeld steeds meer sectoraal benaderd. De druk vanuit verschillende domeinen op de leefomgeving is echter zo groot dat er belangenconflicten ontstaan. Deze kunnen vaak niet afzonderlijk van elkaar worden gezien of opgelost. Een integrale aanpak biedt mogelijkheden voor een bredere toepassing van innovaties.

Het eerdergenoemde voorbeeld van de gemeente Rotterdam illustreert de noodzaak voor een domein overstijgende integrale aanpak. Door de technologische aanpak binnen het mobiliteitsdomein van de gemeente, kunnen opgaven zoals verstedelijking en klimaatverandering aangepakt worden. Deze opgaven hebben ook invloed op de aanpak binnen andere domeinen. Zo spelen bij woningbouwprojecten wateroverlast, bodemdaling, hittestress en verontreiniging tegenwoordig een rol. Ook bij het realiseren van infrastructuur in de vorm van wegen en openbaar vervoer zijn robuuste energie- en waternetwerken essentieel.

Hoewel het belang van een domein overstijgende aanpak vaak wel wordt ingezien, kijkt men toch vaak nog naar het eigen domein en focust men op de uitdagingen en ambities die hierin spelen. Het vinden van samenhang tussen de verschillende domeinen is niet altijd eenvoudig vanwege verschillen in schaalniveau, tempo of concreetheid in de aanpak. Om tot een toekomstbestendig Nederland te komen, is het essentieel dat we een gezamenlijk beeld hebben van hoe we deze opgaven kunnen integreren.

Binnen het hanteren van een domein overstijgende aanpak zien wij al een positieve ontwikkeling: waar de politiek voorheen de regie over verstedelijking aan provincies en gemeenten overliet, heeft het huidige (demissionaire) kabinet een actievere rol aangenomen. Zo kunnen essentiële en integrale keuzes gemaakt worden om aantrekkelijke steden te creëren en te behouden.

Samenwerking met belanghebbenden

Naast een domein overstijgende aanpak, is een samenwerking tussen het Rijk, maatschappelijke organisaties, marktpartijen, regionale overheden en (burger)participatie noodzakelijk  om duurzame systeemveranderingen te bereiken. Belanghebbenden horen actief en volwaardig betrokken te worden bij het nemen van beslissingen en maatregelen. De wens vanuit de maatschappij om gehoord te worden is groter dan ooit. De verbinding tussen de lokale overheid en haar omgeving is essentieel in het realiseren van succesvolle transities. De ingrepen die plaatsvinden hebben immers invloed op alle aspecten van het overheidsbeleid, alle sectoren en alle burgers. De effecten van maatregelen, die momenteel vaak in afzonderlijke beleidstrajecten worden voorbereid, komen samen in de dagelijkse leefomgeving van de burgers. Het is van belang dat overheden transparant handelen om maatschappelijk draagvlak te creëren. Hierbij is goede communicatie cruciaal.

Dit vraagt om een integrale mindset, intensieve samenwerking en verbinden van beleidsmakers, uitvoerders en belanghebbenden. Door middel van het voeren van een constructieve dialoog en participatie streven we naar besluitvorming die recht doet aan de behoeften en belangen van alle betrokkenen. Op deze manier werken we gezamenlijk aan een duurzame en inclusieve toekomst.

Hoe dragen we samen bij aan de aandachtsgebieden binnen stedelijke transformaties?

Het is duidelijk dat stedelijke transformatie afhangt van het gebruik van de juiste technologieën in samenhang met een domein overstijgende blik waarin alle belanghebbenden worden meegenomen. Welke valkuilen en mogelijkheden zie jij nog meer? Laat het ons weten en ga met ons in gesprek!

Wij, Jelmer Young Professionals, leveren dagelijks een bijdrage aan de stedelijke transformatieopgave bij gemeenten, provincies, aannemers, kennisinstituten en advies- en ingenieursbureaus. Onze verschillende achtergronden en perspectieven voeden onze integrale houding en helpen ons bij het slaan van bruggen, zowel tussen de strategische als operationele kant. Hierbij gebruiken we onze nieuwsgierigheid en open doch kritische blik om de juiste vragen te stellen. Onze kennis van nieuwe technologieën, die wij ons snel eigen maken, biedt enerzijds mogelijkheden bij de implementatie in concrete projecten. Anderzijds denken wij mee over waarom iets geïmplementeerd wordt en of dit bijdraagt aan het grotere plaatje; een duurzame en leefbare toekomst.

Ben je nieuwsgierig geworden naar het Track Stedelijke Transformatie? Klik voor meer informatie. Je bent van harte welkom voor een gesprek op onze Brooklyn Campus. Stuur een mailtje naar evahilbrands@jelmer.nl.